Myn binêre koade
Fersen
Friduwih Riemersma
Synopsis
In like gysten as grasjeus debút
Mei in alarmearjende graasje sketst in brieveskriuwer flak foar ‘posttiid’ har ‘libbensferhaal’ – foar mem. Panoramyske rigels bûge de tiid om en lykje al fluch klaustrofobysk; selden makket se de sin ôf. Sa komt in potpoerry foarby fan skimen út de bernetiid, heislike foarfallen, in moardballade, leafdeslieten, bizarre konfesjes lykas ‘ik haw de stâlfeint skandelik ôfseame inkeld om it ferkearde amasôneseal’ en – groteske – elegyen: ‘beppe, blaasdest elk skip wer flot en wy freegje ús ôf wêrst dyn skuon kocht hiest of dyn tequilaglês fan roaze himalayasâlt.’
Friduwih Riemersma
Myn binêre koade. Fersen
Ferwachte op 18 desimber 2020
ISBN 978 90 825762 6 9
Paperback 54 siden, Frysk
Priis € 15,00 (eks. ferstjoerderskosten)
Bestel
Boekbesprek & -ûntfangst
“Dyn poëzij hat my oangenaam ferbjustere troch har sizzenskrêft! Dyn abstrakte en byldzjende foarm yn taal joech my in soarte fan magysk realisme yn de libbens-tafrielen. Se hiene in ûntrafeljende en ferfrjemdzjende útwurking. Fielden as in lichte ierdbeving, dy’t it deistich bestean ûntregele. De eksperimentele foarm hat in ritmyk, dy’t twingt troch te lêzen. Ik ha genoaten fan de rykdom oan tiidswurden. Sa trefseker yn betsjutting en byldzjend yn de oanklaaiing fan de hannelingen. Hast dat fan dyn heit meikrigen? Hy wie dêr ek in master yn. Dyn Binêre Koade fyn’k in besûnder keunstwurk. Lokwinske!” —In lêzer
Bespegeling
Fernijing is mar zeitgeist
Wêr is poëzy fan makke? Wêrom eat yn fers jitte? Yn in debútpoëzybondel kin, of wol, of mei, immen him dy fragen noch stelle. Yn dizze bondel móast it: guon fersen lykje makke fan sin oan chai & oan manljusfleis, oare om in eigen astrologysk stelsel te bouwen, mar allegearre besteane se om wat te sizzen oer ‘myn tematyk’, ‘myn eigen stim’, ‘myn begryp fan poëtika’ en oare efterflapklisjees, überhaupt. Want de keunst fan ús tiid ûntjoech him net yn in fakuüm. Dy wjerkeatst just de sosjale, politike en estetyske noeden fan syn kulturele kontekst. Dat wy by in debút tinke oan singeliere, unike fernijing is mar zeitgeist.
En hooplik, wol Myn binêre koade mei syn dúdlik oerhingjen nei klassike foarm hast roppe, hâlde wy gau wer op mei it kollektyf trochkapjen fan de bannen mei ús literêre foarfaars: ‘fluch fluchsâlt foar de fluchskriuwer fan sukkelkûpeegraffiti’. De ‘ik’ yn it gedicht fan boeklingte naait út om in ûndúdlike reden – wie it in oerstreaming, wie it houlik net strâne om húslik geweld: is de ‘ik’ is net sa’n pop? Ek giet se tsjin har belofte yn sûnder mem: ‘aanst rin ik fuort al sleep ik dy mei en sil net allinnich gean, ûntidich.’ Obsessyf skriuwt se brieven oan mem thús. Neat seit dat de post ea oankomt.
Geregeld beart de brieveskriuwer de flâneuse, besjocht in stêd en in mjuks fan stedslibben tsjocht foarby, lykas ‘doedestiids in frêle sjongerke dat alle noatfêstens miste’. Faak raant de hoekige betonnen metropoal fluch yn sêftere natuerlike ferbylding: ‘de oksen fnittelje yn it jok lâns de papavers by it spoar’. Mar ek yn de ‘dunen’ komme de skimen fan thús wer op it toaniel: ‘pake leart beppe it sjitten’ oan it ein fan de oarloch. Ommers jo wisten mar nea, skriuwt de ‘ik’ oan mem: ‘sovjets mei bajonet plúzje tusken de kroanljochters sadat it kristallen pegels reint.’
Nettsjinsteande in smacht bizarre en groulike dreameftige bylden is de oanklacht oan de deistige wrâld oerdúdlik. De titel Myn binêre koade driuwt de spot mei ús topnatuerkunde dy’t in print makke ha soe fan it minsklik tinkfermogen. De crème de la crème fan de regattasilers op ’e Gooimar – dêr’t de mem fan Friduwih Riemersma oan wennet: oan har is de bondel opdroegen – hat ‘de dûns fan selsaktualisearre minske’ gau ‘ûnder har ferpart’. Troude froulju sette kninehokken iepen om’t se harsels net befrije kinne, de Parise avantgarde distansearre him nea fan it bloedbad en famkes gean dea mei abortuskrûden yn ’e búk. De ‘ik’ reagearret nofter op de ûnttsjoende en ûneroatyske wrâld, fan ‘good game op ’en doer’, of bitter, prakkesearjend of faak ek tear en lyrysk.
Allinne in pear leafdeslieten komme yn koartrigelige strofen. De rest fan de bondel bestiet út frij massive blokken tekst, as canto’s yn in epysk gedicht. Tagelyk hat de skriuwersmantra sa te sjen west: fersteurje hieltyd it besykjen om de eigenskippen en eleminten gear te fetsjen! De rigels binne lang, elliptysk en raffelich útspûn: ‘steil omdel teskoar tsjin de brêgelining noedzje dom straks sakket it bloed yn it holtsje fan ’e stakker en grypt de beppesizzer beet’. Om de boel byinoar te hâlden kronkelje ostinato frasen har om de komplekse tema’s en skowende bylden. Dêrneist lit de arsjitektuer – konsekwinte strofebou – it ta om yndrukken sinfol te pleatsen en ûnderfinen; in ûngeregelde, opbychtsjende peteartoan hat ferlet fan de ynterne hechtheid fan spoken word.
Ymplisyt ferwiist de dichter nei Allen Ginsberg en neamt ek oare literêre modellen, Yeats en Dante Gabriel Rossetti. Mar al ûntlient se oan de streaming fol mytology en symbolisme en oan Imagistyske praktiken, se lit, op in inkele parody nei, gjin ferlet sjen om it nei te dwaan. De spraakwetterfal en de tumultueuze tafrielen meitsje Myn binêre koade neat foar op toaniel, mar eat om stil te lêzen. Slim is dat net. De ûnderfining fan literatuer, en benammen poëzy, is by útstek privee en yndividueel, ek ast, sei de ‘ik’ tsjin mem, ‘efkes tochtst dat ik der fral bin te koeren as in hiemsiik doke oer it leafkjen datst swiet út ritme tikkest mei dyn balpin.’